Literair waardeoordeel: ‘Tristan en Isolde’

‘Tristan en Isolde’ is het tweede deel van de Koning Arthur-trilogie. Evenals de andere delen speelt deze ridderroman zich af in het Engeland van de zesde eeuw. Deze versie van Jaap ter Haar is gebaseerd op de legendes die vertellen over Koning Arthur en de Ridders van de Ronde Tafel, waaronder Tristan en Parcival. Als veertienjarige had ik de versie van Ed Franck gelezen. Ik vond het toen een mooi verhaal, want het deed me denken aan de onmogelijke liefde tussen Romeo en Julia. De versie van Jaap ter Haar heeft voor mij veel meer duidelijkheid gebracht dan de toch wat korte versie van Ed Franck.

Filmische structuur

Vanaf de eerste regel van het verhaal had ik het gevoel dat ik een chronologisch sterk filmscenario aan het lezen was. Een werk – ook een herschreven werk – is klassiek sterk als het begint met een uitnodigende inleiding, een uitgebalanceerd middenstuk en een relatief logisch einde. De inleidende vraag “Wat was de afstand van het leven naar de dood” (Jaap ter Haar, 2012, p. 167) krijgt op het einde haar antwoord: “Er was geen afstand meer tussen leven en dood. Want leven en dood deinden weg op het eeuwige water…” (Jaap ter Haar, 2012, p. 303). Louter structureel bekeken is de verhaalcirkel hiermee rond. De inleidende vraag gaat over de hoogzwangere Blanchefleur die het nieuws van het overlijden van haar man, Rivalin, voor haar uitschuift.. In dit besef stierf Blanchefleur in het kraambed en begon voor haar zoon Tristan het leven. Vanaf hoofdstuk twee volgen we Tristan vanaf zijn zestiende levensjaar. Allerlei soorten avonturen vullen dit middenstuk. Spoedig krijgt Tristan de opdracht van koning Mark om Isolde (dochter van de vijand) als bruid voor de koning mee te brengen. Tristan en Isolde worden verliefd op elkaar. Deze onmogelijke liefde zorgt voor vele problemen en eindigt met het definitieve afscheid van Isolde. Pas op het einde vindt hij zijn rust terug bij een andere Isolde. Hij trouwt met haar en een oude pijlwond veroorzaakt hevige koorts waarin hij in vreselijke pijn roept om zijn eerste Isolde. In dit citaat stelt hij de kleine Isolde gerust na te roepen om de eerste Isolde: “Mijn kleine Isolde, wees daar niet over bedroefd. Ik heb haar meer lief gehad dan het leven. Zo en niet anders heb ik ook van jou willen houden!” (Jaap ter Haar, 2012, p. 299). Ook in heel het middenstuk zitten nergens losse eindjes. Dit verhaal vormt structureel een eenheid.

Zwart-wit: morele duidelijkheid.

Na de structurele argumenten wil ik graag een licht werpen op de belangrijkste morele argumenten. In elk avontuur is direct duidelijk wie de goede partij is en wie de slechte vijand is. Zo blijkt uit een van de opdrachten van koning Mark: “Trek op naar Loonnois en voer je zwaard in de rechtvaardige strijd voor je erfdeel.” (Jaap ter Haar, 2012, p. 189). Ook in de grootste liefdesmoeilijkheden tussen Tristan en Isolde blijft duidelijk wat goed en slecht is. Al deze morele argumenten zijn ook een kenmerk van de hoofse, middeleeuwse ridderromans.

Tot slot was dit boek een fantastisch boek om te lezen met zijn sterke structuur en duidelijke morele standpunten. Een verhaal waar je helemaal in op kan gaan. Mooi, maar toch ontspannend om te lezen.

Een interessante link bij dit verhaal is dan ook www.celticbritain.net/Tristan-Isolde.htm.

BIBLIOGRAFIE

Mooij, J. J. A., 1979, Tekst en lezer. Opstellen over algemene problemen van de literatuurstudie: De motivering van literaire waardeoordelen. Amsterdam: Polak & Van Gennep

ter Haar, J., 2012, Koning Arthur TRILOGIE, Utrecht: Uitgeverij Callenbach
Tristan en Isolde, (s. d.) Opgehaald van http://www.luisterboeken.nl/jaap-ter-haar-tristan-en-isolde.html

Celtic Britain. (2011). Tristan en Isolde. Opgehaald van www.celticbritain.net/Tristan-Isolde.htm

  

Leiding geven

Vandaag, 7 november 2014, interviewde ik Lisa Pister. Deze toffe jongvolwassene is leidster in KSA Meeuwennest Oostende Meisjes. Lisa is nu 18 jaar. Ze staat al drie jaar in de leiding en dit jaar voor het eerst bij de leeftijd elf tot twaalf jarigen. In deze KSA heet die leeftijdsgroep de flodders.

Lisa, waarom heb je beslist om leiding te geven in KSA?

Ik zat al van jongs af aan in KSA, als gewoon lid dan wel natuurlijk. Als je al tien jaar in KSA zit, is het een soort van evidentie om verder te doen. Je kan het niet meer missen. Ik heb de keuze gemaakt om leidster te worden omdat ik dan kon verder doen met KSA. Het gevoel na een geslaagde activiteit is zalig. Een glimlach op de kindjes hun gezicht en weten dat ze een leuke zaterdagnamiddag hebben gehad is gewoon een fantastisch gevoel!

Ga je als leidster dan ook mee op kamp?

Ja, vanaf het derde leerjaar lager onderwijs ga je tien dagen op heemkamp. Vanaf het eerste middelbaar ga je tien dagen op tentenkamp.

Wat was je leukste kamp als leidster?

Mijn eerste kamp als leidster. Het thema was ‘The Hungergames’ en het was een tentenkamp. Ik gaf toen leiding aan het eerste en tweede middelbaar.

Waarom vond je dit het leukste kamp?

Voor eerstejaars leiding zijn alle voordelen van leidster zijn, zo nieuw en speciaal. Je krijgt een vijfde maaltijd tijdens de vergadering ’s avonds. Na de vergaderingen zijn er dan leuke avondmomenten, gewoon genieten van de dag die geweest is samen met je medeleidsters. Heel erg gezellig!

Mis je de tijd als gewoon lid, het niet-leiding zijn?

Nee, beide hadden zo zijn voordelen en zijn nadelen. Beide hadden positieve en negatieve kanten.

Kan je van die positieve en negatieve kanten een voorbeeld geven?

Als gewoon lid had je niet elke week inspiratie nodig om activiteiten te maken. Je moest ook niet zoveel tijd steken in KSA, geen vergaderingen. Vroeger had je geen stress voor KSA, omdat je bijvoorbeeld nog materiaal moet verzamelen voor je activiteit. Ik vind leidster zijn heel erg leuk, maar je moet goed plannen!

Dus, je mist lid zijn omdat er dan geen stress was om alles te plannen. Toen was er op zaterdagnamiddag van 14 uur tot 17 uur een KSA-activiteit, nu ben je er heel de week lang mee bezig en moet je activiteiten maken in plaats van ze te spelen. Is dit correct?

Ja, zeker.

Lisa, hartelijk dank voor dit interview. Ik vond het heel fijn.